Insulinoporność to coraz częściej występujący problem zdrowotny. W medycynie nie jest traktowany jako odrębna jednostka chorobowa. Jednak nie znaczy to, że można ją bagatelizować. Bowiem nie leczona insulinooporność prowadzi do wielu zaburzeń. Co to jest insulinooporność? Jakie są przyczyny insulinooporności? Jak objawia się insulinooporność? Jak ją leczyć i jak powinna wyglądać dieta w insulinooporności?
Co to jest insulinooporność?
Insulinooporność to stan, w którym komórki- szczególnie mięśni, tkanki tłuszczowej i wątroby- nie reagują na insulinę. Insulina jest to hormon, wytwarzany przez trzustkę, którego główną rolą jest rozprowadzanie glukozy (cukru) z krwi do komórek ciała. Na powierzchni komórek występują swoiste receptory dzięki którym insulina wpuszcza glukozę do ich wnętrza. W przypadku insulinooporności tak się nie dzieje. Istnieje kilka mechanizmów insulinooporności. Jednak najczęściej klucz (insulina) nie pasuje do zamka (receptor). W związku z czym glukoza nie wchodzi do komórek efektywnie. W odpowiedzi trzustka wytwarza jeszcze więcej hormonu. W konsekwencji ilość insuliny we krwi pozostaje na wysokim poziomie, co prowadzi do wielu zaburzeń m.in. rozwoju zespołu metabolicznego (cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia gospodarki lipidowej, otyłość brzuszna).
Przyczyny insulinooporności?
Insulinooporność może mieć podłoże genetyczne, ale może być też nabyta. Wśród przyczyn insulinooporności wymienia się:
- otyłość brzuszną
- spożycie zbyt dużej ilości kalorii,
- niska aktywność fizyczna,
- dieta bogata w produkty o wysokim indeksie glikemicznym (słodycze, drożdżówki, pączki, ziemniaki, białe pieczywo, drobne kasze).
Jak objawia się insulinooorność?
Typowe objawy insulinooporności to:
- ciągłe zmęczenie,
- senność po posiłku ( głównie wysokowęglowodanowym)
- przymglenie umysłowe,
- rosnąca masa ciała mimo normalnej diety,
- obniżenie nastroju,
- bóle głowy,
- bóle stawów,
- uczucie zimna,
- silne napady głodu 2-3 godziny po posiłku,
- trudność w odchudzaniu,
- ciągła ochota na słodycze.
Jak leczyć insulinooporność?
Podstawą leczenia insulinooporności jest prowadzenie zdrowego stylu życia. Zaleca się dietę o niskim indeksie glikemicznym, wdrożenie codziennej aktywności fizycznej, efektywna walka ze stresem oraz odpowiednią ilość snu. Insulinooporności bardzo często towarzyszy nadmierna masa ciała. Redukcja wagi polepsza stan chorego.
U niektórych osób z insulinoopornością stosuje się metforminę- lek, który zmniejsza wytwarzanie glukozy przez wątrobę. Długofalowo wpiera redukcję masy ciała.
Jak powinna wyglądać dieta w insulinooporności?
Przy insulinooporności zaleca się dietę o niskim indeksie glikemicznym. Niski indeks glikemiczny dotyczy produktów, które w swoim składzie zawierają węglowodany (cukry). Produkty o niskim indeksie glikemicznym to warzywa, gruboziarniste kasze, jak gryczana, pęczak, bulgur, chleb żytni pełnoziarnisty, płatki owsiane, owoce jagodowe itp.Dokładnie o indeksie glikemiczny pisałam tutaj. Indeks glikemiczny można łatwo obniżyć, o czym pisałam tutaj. Ponadto zaleca się eliminację z diety tłuszczy nasyconych, które znajdują się w tłustych gatunkach mięs- kaczka, gęś, boczek, karkówka oraz nabiale- masło, tłusty twaróg, sery pleśniowe, żółte itp. Dieta powinna regulować gospodarkę cukrową, dlatego też zaleca się spożywanie regularnych 4-5 posiłków dziennie oraz nie spożywanie alkoholu, cukru i słodyczy.
Co można jeść na diecie o niskim indeksie glikemicznym?
- jaja,
- chude mięso,
- tłuste ryby,
- chudy nabiał,
- chleb z mąki typu >1400
- Gruboziarniste kasze- gryczana, pęczak, bulgur
- Makaron pełnoziarnisty ugotowany al dente
- oleje roślinne najlepiej tłoczone na zimno
- orzechy i nasiona,
- warzywa (najlepiej surowe lub niedogotowane)
- owoce niskocukrowe- owoce leśne (jagody, poziomki), truskawki, borówki, maliny, aronia.
Warto wzbogacać swój codzienny jadłospis w produkty bogate w antocyjany, tj. aronia, porzeczki, jagody, wiśnie, pomarańcze, śliwki, maliny, buraki, kapusta, brokuły, marchew, cebula, szpinak, pomidory, dynia, migdały, orzechy włoskie. Antocyjany to naturalnie występujące w produktach roślinnych barwniki. Badania wykazały, że antocyjany zwiększają wrażliwość tkanek na insulinę, zmniejszając tym samym insulinooporność. W regulacji cukru we krwi pomagają także takie składniki jak kurkuma, imbir czy czarnuszka.
Przykładową dietę o niskim indeksie glikemicznym znajdziesz tutaj.
Bibliografia:
Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Zywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa 2010
Grabani E., Pacjent z insulinoopornością. Najważniejsze zagadnienia dietoterapeutyczne, Współczesna Dietetyka, 2016, 5
Materiały akademickie
Matulewicz M., Karczewska- Kupczewska M., Insulinooporność a przewlekła reakcja zapalna , Postepy Hig Med Dosw (online), 2016; 70: 1245-1257
Musiałowska D., Insulinooporność zdrowa dieta i zdrowe życie, Łodź 2017
Słoma M., Szeja N., Wpływ antocyjanów na insulinooporność, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2018, tom 9, nr 4, 175–181)
