Przyprawy są niezbędne w każdej kuchni. Bez nich dobra kuchnia nie istnieje! Dodawane w niewielkich ilościach nadają potrawom pożądane walory smakowe, zapachowe i wizualne. Krótko mówiąc sprawiają, że są smaczne 🙂 Oprócz tego odpowiadają za konsystencje dań np. nadają soczystość mięsu oraz przedłużają ich trwałość. Przy okazji wiele z nich ma również korzystne właściwości prozdrowotne. Poznaj 10 podstawowych przypraw w kuchni bez których nie wyobrażam sobie gotowania!
Podstawowe przyprawy w kuchni
#1 Bazylia
Bazylia jest kluczowym elementem głównie kuchni włoskiej. Nazywana również ” ziołem pomidorowym”. Zanana już za czasów Hipokratesa i Tefrasta, który pisał o jej leczniczych właściwościach. Bazylia jest rośliną tropikalną. Na dużą skalę uprawiana w krajach basenu morza śródziemnomorskiego, Azji południowej i środkowo- wschodniej oraz w Afryce. Stanowi podstawowy składnik pesto. Używana do przyprawiania sałatek, ogórków, grzybów, pomidorów, mięs, ryb, potraw z warzyw i zup. Świetnie komponuje się z czosnkiem, cebulą, szałwią, pieprzem, rozmarynem i estragonem. Składniki czynne zawarte w bazylii wspierają trawienie, poprzez pobudzanie wytwarzania soków trawiennych. Oprócz tego ekstrakty z ziela działają przeciwbakteryjnie, przeciwzapalne i przeciwgrzybicze. Ponadto wykazuje działanie rozkurczowe, wiatropędne oraz zapobiega wzdęciom.
#2 Majeranek
Majeranek stosowany przede wszystkim jako dodatek do potraw ciężkostrawnych- duszone, pieczone, smażone mięso, pasztety mięsne, farsze, sosy, potrawy z roślin strączkowych (fasola, groch, ciecierzyca, soczewica). W medycynie ludowej dodawany do herbaty i wypijany w celu leczenia bólów głowy oraz zapalenia zatok. Wykazuje działanie uspokajające, rozkurczowe, moczopędne, pobudzające wydzielanie soków trawiennych oraz łagodzące bóle mięśni i brzucha. Posiada także silne właściwości bakteriobójcze oraz przeciwzapalne.
#3 Tymianek
Tymianek hodowany jest w krajach morza śródziemnomorskiego Charakteryzuje się ostrym, pikantnym, a zarazem przyjemnych smakiem i zapachem. Stosowany do dań pieczonych z dziczyzny, z cielęciny, jagnięciny, wołowiny, drobiu, ryb, nasion roślin strączkowych, serów, pasztetów, gulaszów, bulionów oraz zup. Podczas II wojny światowej olej z tymianku używany był w leczeniu infekcji oraz jako skuteczny środek przeciwbólowy. W medycynie używany jako środek przeciwpasożytniczny. Wykazuje działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne. Działa napotnie. Ma właściwości ściągające i bierze udział w gojeniu ran.
#4 Imbir
W krajach Azji południowo-wschodniej znany już od wieków. Do dziś uznawany za jedną z najważniejszych przypraw. O jego prozdrowotnych właściwościach pisał chiński filozof Konfucjusz oraz grecki lekarz Dioscorides. Rośnie na terenie Indii, południowo-wschodniej Azji, Japonii, krajach tropikalnych i Brazylii. Jako przyprawę stosuje się bulwy, które są zbierane w stanie niedojrzałym i mogą być krystalizowane, kandyzowane lub zalewane syropem. Do celów gastronomicznych można używać imbiru świeżego bądź suszonego. Imbir charakteryzuje się ostrym, słodkawym smakiem i intensywnym zapachem. W Indiach stosowany do duszonych mięs, w tym drobiu, ryb, ryżu, pasztetów,pikli, zup warzywnych i serowych. Jest składnikiem wielu mieszanek przyprawowych np. curry. Świetnie komponuje się z grzanym winem i piwem oraz słodkimi wypiekami-pierniki. Jako świeży używany do marynat z dyni i owoców kandyzowanych. W medycynie ludowej używany jako skuteczny środek na przeziębienie, skurcze mięśni, silne bóle głowy, reumatyzm, choroby stawów oraz swędzenie skóry. Zwiększa wydzielenie żółci, soków żołądkowych i śliny. Pomocny w bólu górnych części przewodu pokarmowego oraz bólu gardła. Działa przeciwzapalnie, pobudza krążenie krwi, usuwa toksyny oraz przeciwdziała nudnościom. Posiada również właściwości rozgrzewające, dlatego też świetnie sprawdza się w przypadku stanów gorączkowych. Ponadto jest świetnym zastępnikiem gumy do żucia.- odświeża oddech, a dzięki właściwościom odkażającym wpływa korzystnie na stan jamy ustnej.
#5 Cynamon
O cynamonie i jego pozytywnych właściwościach zdrowotnych pisał już Hipokrates. W starym testamencie również można znaleźć o nim informacje, gdyż wchodził w skład oleju sakralnego używanego przez Mojżesza. W Europie stosowany od IX w. Początkowo był przyprawą bardzo kosztowną. Charakteryzuje się słodkawym smakiem i zapachem. Zmielony dość szybko traci zapach, dlatego najlepiej przechowywać go w szklanych, szczelnie zamkniętych pojemnikach. Oprócz postaci zmielonej można używać całej kory cynamonowej. Korę cynamonową dodaje się do wypieków, napojów alkoholowych- grzanego wina, piwa i likierów, deserów, konfitur, ciast, pierników, marynat, herbat oraz kaw. Przyprawa w wersji zmielonej bardzo dobrze komponuje się jako dodatek do jabłek i gruszek, wypieków, deserów oraz do porannej owsianki, jaglanki itp. Wykazuje właściwości zdrowotne na organizm m.in. zapobiega nudnościom, wzdęciom oraz gazom. Zapobiega zatruciom pokarmowym i niestrawnościom.
#6 Gałka muszkatołowa
Gałka muszkatołowa jest to owoc dużego i wiecznie zielonego drzewa- muszkatołowca, które rośnie na terenie Indii zachodnich i wielu innych krajach tropikalnych. Stosuje się ją do słodkich ciast, budyniów, sosów serowych i cebulowych, szarlotek, duszonych warzyw, a szczególnie do ziemniaków i szpinaku. Gałka muszkatołowa wspomaga procesy trawienne, chroni przed wstydliwymi gazami oraz przeciwdziała biegunce. Ma również właściwości uspokajające oraz poprawia apetyt. Zawiera olejek miryscynowy, który przy nadmiernym spożyciu może wywołać omamy, objawy epilepsji oraz wymioty.
#7 Kmin rzymski
Kmin był uprawiany i powszechnie stosowany w ziołolecznictwie od wieków. Przypisywano mu znaczenie magiczne. Miał strzec od złego ducha i czarownic oraz był podstawowym składnikiem tzw. napojów miłosnych, które miały pogłębić uczucia zakochanych. Kmin rośnie dziko na terenie Europy. Długo nie mogłam się przekonać do tej przyprawy ze względu na jej specyficzny i intensywny aromat. Jednak dodany w małych ilościach do niektórych dań znacznie poprawia ich walory smakowo-zapachowe. Kmin przyspiesza trawienie oraz pobudza apetyt. Poza tym wykazuje właściwości moczopędne, przeciwskurczowe oraz łagodzi wzdęcia i kolki.
#8 Kurkuma
Kurkuma jest bliską kuzynką imbiru. Jest to popularna hinduska przyprawa. Hodowana na terenach krajów tropikalnych, Indii, Peru, Chinach. W dawnych czasach wierzono, że włożenie kawałka ostróża ( roślina z której pozyskuje się kurkumę) do portfela kobiety zapewni jej dobrobyt i dostatek. Znana głównie ze swych silnych właściwości barwiących, stosowanych popularnie do zabarwiania na żółty kolor białego ryżu, ale również masła, margaryny, musztardy, makaronu czy likierów. Stanowi podstawowy składnik curry. Stosowana do szerokiej gamy potraw warzywnych oraz mięsnych. Pasuje do jajek, omletów, wątróbki, sałatek, ciast, lodów i deserów. W Azji kurkumę gotuje się razem z mlekiem, po czym wypija w stanach przeziębienia. Wykazuje działanie żółciopędne, przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwskurczowe i przeciwbakteryjne. Przypisuje się jej również właściwości przeciwnowotworowe.
#9 Pieprz cayenne
Pieprz cayenne to jeden z odmian pieprzu, który pochodzi z rejonu Cayenne ( Guyana Francuska). Uprawiany w Indiach, Afryce Wschodniej, Meksyku i USA. Jest to suszony i dobrze zmielony proszek uzyskiwany z nasion i strąków różnych rodzajów papryki chilli. Korzystnie oddziaływuje na układ krążenia. Zmniejsza stężenie cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Należy uważać podczas jego stosowania, ponieważ jest wyjątkowo ostry. Za jego ostry smak odpowiada zawarta w nim substancja- piperyna. Piperyna wykazuje właściwości przeciwnowotworowe, antybakteryjne, moczopędne i przeciwwrzodowe. Zwiększa wchłanianie beta-karotenu ( prowitaminy A), selenu, witamin z grupy B oraz ułatwia przyswajanie koenzymu Q10. Ponadto obecne w pieprzu związki przeciwutleniajace, zwiększają trwałość potraw. Nadaje się zarówno do dań mięsnych, rybnych jak również warzywnych. Popularny dodatek do sosów, dipów oraz marynat.
#10 Czosnek
Pochodzi z Azji Środkowej i jest jedną z najdawniej uprawianych przypraw. Bardzo często występował w magii. Nawet dzieci z bardzo bogatych rodów nosiły na szyi ząbek czosnku, w celu zapobiegania wpływom szatana. Według mnie bez niego kuchnia nie istnieje. Używany do przeróżnych potraw-zarówno mięsnych, jak i jarskich. Stosowany do dań mięsnych, warzywnych, zup, sałatek. Nadaje potrawom intensywnego smaku. Działa bakteriobójczo. W związku z tym nic dziwnego, że powszechnie jest używany w stanach przeziębień czy gryp. Wykazuje właściwości silnie dezynfekujące i antyseptyczne. Sok wyciśnięty ze świeżego czosnku jest skuteczny także w leczeniu ran oraz wrzodów. Poza tym łagodzi kaszel, katar.
A jakie są Twoje ulubione przyprawy?
Bibliografia:
Cieślowska B, CIeślowska P., Superfoods, czyli żywność o wysokiej wartości odżywczej, Warszawa 2016
Kazimierczak R., Przyprawy ziołowe, Warszawa 2017
Markuza B., Przyprawy z całego świata, Poznań 2010
