Zasady przyjmowania leków

W przychodniach tłumy. Znaleźć zdrowego Polaka to jak szukać igły w stogu siana. Chorują i młodzi, i starzy. Nie ma się więc czemu dziwić, że przemysł farmaceutyczny jest jednym z najbogatszych. Wychodząc bowiem od lekarza rzadko kiedy nie mamy recepty. Udajemy się więc do apteki po kolejny lek i przyjmujemy w dawce zaleconej przez lekarza. Jednak czy lekarz przekazał jak należy lek spożywać? Kiedy go przyjmować, czy na czczo  czy razem z posiłkiem? Czym popijać? Są to wszystko kluczowe informacje, które gwarantują o pożądanym efekcie działania leku na nasz organizm! Poznaj zasady przyjmowania leków, które obowiązkowo musisz znać!

Interakcje leków z żywnością

Występowanie interakcji leków z żywnością obserwowano już za czasów Paracelcjusza ( XIV w.). Współcześnie znanych i udowodnionych naukowo jest już wiele przykładów wpływu leków na przyswajanie składników odżywczych z żywności bądź składników pokarmowych na wchłanianie i działanie przyjmowanych leków lub suplementów. Z jednej strony nieprawidłowo przyjmowane leki mogą powodować upośledzone wchłanianie cennych składników odżywczych z pożywienia. Z drugiej strony żywność może prowadzić do zakłócenia wchłaniania bądź metabolizmu leku w organizmie, z czym wiąże się brak efektów leczenia ( lek nie działa jak należy). Wzajemny wpływ wynika ze wspólnej drogi, jaką przechodzą zarówno  leki jak i składniki pokarmowe w organizmie.

Leki w postaci tabletek lub kapsułek wchłaniane są w obrębie całego układu pokarmowego, jednak w największym stopniu w jelicie cienkim. Spożywane pokarmy wpływają na szybkość i stopień wchłonięcia leku. I tak:

• Produkty bogate w tłuszcze przyspieszają i zwiększają wchłanianie leków jak leki przeciwgrzybicze, psychotropowe. Zwiększają ryzyko wystąpienia objawów niepożądanych.
• Produkty bogate w węglowodany spowalniają i zmniejszają wchłanianie leków, uniemożliwiając ich prawidłowe działanie,
• Produkty bogate w błonnik ( pełnoziarniste produkty zbożowe, otręby) pokarmowy zmniejszają wchłanianie leków.
• Produkty kwasotwórcze zwiększają wchłanianie leków o charakterze kwaśnym.
• Produkty zasadotwórcze zwiększają wchłanianie leków o charakterze zasadowym.
• Produkty bogate w wapń ( mleko i produkty mleczne) zmniejszają wchłanianie leków, tj. tetracykliny ( antybiotyk)
• Kawa, herbata zmniejszają wchłanianie leków m.in. preparatów żelaza
• Soki owocowe, głównie sok grejpfrutowy zaburza przemiany leków w organizmie.
• Skrobia kukurydziana, olej kokosowy,  zmniejsza wchłanianie leków np. fenytoiny ( lek przeciwdrgawkowy, przeciwarytmiczny), prowadząc do braku efektów leczenia
• Napoje zawierające kofeinę- kawa, herbata coca-cola, pepsi- zwiększa działanie przeciwbólowe aspiryny.
• Czerwona papryka zwiększa wchłanianie teofiliny- leku stosowanego w chorobach oskrzeli. Nadmiar teofiliny we krwi może powodować bóle głowy, niepokój, zaburzenia pracy serca.

Niektóre leki wpływają na stan odżywienia organizmu. Na przykład:

• Leki przeciwbiegunkowe- tanina, sole bizmutu- hamują wydzielanie soków trawiennych, tym samym uniemożliwiając wchłanianie składników odżywczych do krwi. Efekt? Organizm nie może ich wykorzystać.
• Leki przeczyszczające jak parafina ciekła uniemożliwia wchłanianie składników odżywczych, prowadząc do wychudzenia i niedożywienia.
• Leki hamujące wydzielanie soku żołądkowego stosowane przy chorobie wrzodowej np. polprazol- hamuje wchłanianie witaminy B12
• Środki zobojętniające kwas solny stosowane również przy chorobie wrzodowej- węglan wapniowy negatywnie wpływa na wchłanianie potasu, a związki glinu- zmniejszają wchłanianie żelaza i fosforanów.
• Lek stosowany w chorobach nieswoistych jelit ( Choroba Leśniewskiego-Crohna, Wrzodzejące zapalenie jelita grubego)- sulfasalazyna czy metotreksat- zaburzają wchłanianie witaminy B6 i kwasu foliowego.

Zasady przyjmowania leków

Powyższe interakcję to tylko niewielka część już znanych. Aby ich uniknąć, koniecznie przestrzegaj następujących zasad:

1. Zawsze czytaj ulotkę dołączoną do leków. Jeżeli czegoś nie rozumiesz, skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
2. Leki popijaj tylko i wyłącznie czystą wodą.
3. Nie mieszaj leków z posiłkiem, ani nie zażywaj go tuż przed, w trakcie lub tuż po jedzeniu. Chyba, że lekarz zaleci inaczej.
4. Leków nie mieszaj w gorącym napoju, ponieważ wysoka temperatura może zmniejszyć jego skuteczność.
5. Jeśli posiłek zaburza działanie leków, najlepiej zażyć go minimum 1 godzinę przed lub 2 godziny po posiłku.
6. Leki które drażnią błonę śluzową ściany żołądka nie przyjmuj na czczo.
7. Leków nie zażywaj łącznie z suplementami witaminowo-mineralnymi, gdyż mogą one zaburzać wchłanianie leku.
8. Nigdy nie popijaj leków alkoholem !

Bibliografia:

Danysz A., Buczko W., Kompedium farmakologii i farmakoterapii, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2010

Grabani E., Interakcje leków z żywnością, ” Współczesna Dietetyka”, 10/2017

Jarosz M., Dzieniszewski J., Interakcje leków z żywnością i alkoholem, Wydawnictwo Medyczne Borgis, Warszawa 2004

Payne A., Barker H., Dietetyka i żywienie kliniczne, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2013