Dzień bez kawy to dzień stracony! Tak jest u mnie, a u was? Wokół kawy krąży wiele informacji, mniej lub bardziej prawdziwych. Jak to jest z tą kawą? Zdrowa czy nie zdrowa? Pić czy nie pić?
Pochodzenie kawy
Legenda głosi, że kawa została odkryta w Etiopii przez pewnego arabskiego pasterza, którego zaciekawiło dziwne pobudzone zachowanie Jego kóz po spożyciu owoców kakaowca. Sam więc spróbował tych owoców i zaobserwował, że objawy senności i zmęczenia znikają pod ich wpływem. To właśnie Arabowie zapoczątkowali picie kawy w XI i XII wieku. W połowie XV wieku kawa rozprzestrzeniła się po arabskim mocarstwie. Kawa bardzo szybko stała się napojem muzułmanów, a więc z punktu chrześcijan napojem pogańskim. Zmiany nastąpiły, gdy papież Klemens VIII zakosztował kawy i uznał, że „ten szatański trunek jest tak smaczny, że szkoda by go było tylko dla niewiernych. Szatana trzeba przepędzić, a kawę uczynić napojem chrześcijan”. W Polsce początki kawy sięgają XVII wieku. Współcześnie kawa uprawiana jest na dużą skalę, głównie w Kolumbii, Brazylii i Wietnamie.
Kawa jako roślina
Jeśli chodzi o pochodzenie botaniczne kawy, to należy ona do rodziny Rubiaceae, do której należy około 500 rodzajów i 6000 gatunków. Jednak najważniejszym rodzajem, z punktu ekonomicznego, jest Coffea, z którego największą rolę odgrywają: Coffea Arabica i Coffea Robusta. Coffea Arabica charakteryzuję się łagodnym smakiem, większą zawartością składników odżywczych i około 2 razy mniejszą zawartością kofeiny w porównaniu do Robusty, która cechuje się się mocnym, wyrazistym smakiem. Ze względu na małą zawartość kofeiny, arabica jest bardziej wymagająca co do warunków uprawy i może być uprawiana wyłącznie w wyższych partiach gór, a jej zbiór odbywa się ręcznie.
Kawa- wartości odżywcze
Kawa ma bardzo złożony skład chemiczny, który zależy m.in. od pochodzenia, jakości gleby, szerokości geograficznej uprawy, stopnia pochylenia zbocza oraz sposobu przetwarzania . Głównym składnikiem kawy jest kofeina będąca substancją czynną, odpowiedzialną za pobudzające działanie kawy. Wytwarzana przez rośliny, pełni rolę trucizny na szkodniki. Poza kofeiną, kawa zawiera jeszcze ponad 700 innych składników m.in. węglowodany, tłuszcze, wodę, proteiny, minerały, kwasy organiczne, olejki eteryczne, witaminy, polifenole, diterpeny, trigonelina. W kawie obecny jest również kwas szczawiowy, który ogranicza przyswajanie wielu związków odżywczych.
Kawa a zdrowie
Przeprowadzono wiele badań nad kawą i wykazano, że umiarkowane jej picie jest w pełni bezpiecznie dla zdrowia człowieka. Zawarte w niej składniki są odpowiedzialne za wiele korzystnych procesów zachodzących w ludzkim organizmie.
Kofeina jest w bardzo szybkim tempie i całkowicie wchłaniania z przewodu pokarmowego do układu krążenia, gdzie jej podwyższone stężenie utrzymuje się przez około 4 godziny. Metabolizm kofeiny zachodzi szybciej u kobiet niż u mężczyzn, jednakże najszybciej zachodzi u palaczy. Śmiertelna dla człowieka ilość kofeiny to 100 g. Spożycie kofeiny do 400 mg dziennie, nie wpływa negatywnie na zdrowie człowieka, natomiast nadmierne jej spożycie (powyżej 500 mg dziennie) prowadzi do uzależnienia, pobudliwości, bezsenności, bólów głowy oraz problemów żołądkowych.
Związki polifenolowe zawarte w kawie jak kwas chlorogenowy, chinowy i kawowy wykazują działanie przeciwnowotworowe, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciw miażdżycowe, wiążą metale ciężkie z diety. Jednakże wykazują również negatywny wpływ, gdyż opóźniają wchłanianie witaminy C, ograniczają wchłanianie żelaza i przyswajalność białek.
Kawa przedłuża życie? Według Brytyjskich badań opublikowanych w lipcu 2017 roku w naukowym czasopiśmie “Annals of Internal Medicine” picie do 3 filiżanek kawy dziennie zmniejsza prawdopodobieństwo śmierci o 18 % u mężczyzn oraz o 7 % u Kobiet. Pozytywne oddziaływanie kawy związane jest z poprawa funkcjonowania wątroby oraz systemu odpornościowego człowieka.
Picie od 2 do 3 filiżanek kawy dziennie wpływa korzystnie na ukrwienie całego organizmu poprzez zwiększenie przepływu krwi oraz zmniejsza bóle migrenowe. Kofeina przyspiesza spalanie tłuszczu, dlatego też czarna kawa, bez dodatku cukru i śmietanki, może stanowić ważny składnik podczas terapii odchudzającej. Wzmaga wydzielanie kwasu żołądkowego, dlatego osoby cierpiące na nadkwasotę, nie powinni jej spożywać. Niektórzy uważają również, że kawa pogłębia wrzody.
Zdania co do negatywnego wpływu na układ sercowo-naczyniowy są podzielone. Niektórzy autorzy twierdzą, iż ma ona zły, a inni że nie ma żadnego znaczenia.
Wykazano, że picie kawy ma znaczenie w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2 oraz choroby Parkinsona. Ponadto w kawie obecne są garbniki, które przeciwdziałają próchnicy zębów, co potwierdza fakt dawnego używania kawy do “odświeżania ” jamy ustnej i mycia zębów.
