Pewnie nie jednemu z Was, cholesterol kojarzy się z wszystkim co najgorsze, a dokładniej z chorobami serca. Jeszcze niedawno lekarze zachęcali do unikania cholesterolu. Jednak czy na pewno jest on naszym wrogiem? A może jest przyjacielem? Poznajmy go bliżej!
O cholesterolu słów kilka
Cholesterol jest głównym sterolem zwierzęcym, powszechnie występującym we wszystkich komórkach organizmu zwierzęcego, zwłaszcza w komórkach nerwowych. Po części syntetyzowany w organizmie człowieka, a po części przyjmowany wraz z pokarmami pochodzenia zwierzęcego. Syntetyzowany w wątrobie, skąd przy udziale lipoprotein transportowany jest z krwią do tkanek m.in. do ścian naczyń krwionośnych.
Wyróżniamy lipoproteiny:
- VLDL- lipoproteny o bardzo małej gęstości, transportujące tłuszcze z wątroby do tkanek,
- LDL- lipoproteiny o małej gęstości, transportujące cholesterol z wątroby do tkanek poza wątrobowych. Uznawane za frakcję miażdżycową.
- HDL- lipoproteiny o dużej gęstości, transportujące cholesterol z tętnic do wątroby. Nazywane tzw. "dobrym cholesterolem". Im więcej ich we krwi tym mniejsze ryzyko zawału serca.
O co chodzi z tą gęstością? Im mniejsza gęstość, tym więcej lipoproteina zawiera kwasów tłuszczowych nasyconych.
Dziennie wątroba wytwarza ok. 700 mg cholesterolu. Ilość wytworzonego sterolu zależy od zawartości błonnika, tłuszczów nasyconych i cukrów w diecie. Im więcej spożywanych tłuszczów nasyconych oraz cukrów prostych jak sacharoza (biały cukier) czy fruktoza tym większa synteza cholesterolu.
Cholesterol a miażdżyca
Choroby układu krążenia zajmują pierwsze miejsce na liście chorób powodujących największą liczbę zgonów!
Miażdżyca to choroba układu krążenia, polegająca na zaleganiu w ścianach tętnic blaszki miażdżycowej. Blaszkę miażdżycową tworzą cząsteczki cholesterolu, które zbierają się pod śródbłonkiem naczyń krwionośnych. Przez wiele lat rozwija się bezobjawowo, po czym pod wpływem sprzyjających warunków jak stres, wzrost ciśnienia itp. powstaje stan zapalny, powodujący pęknięcie ścianki naczynia, prowadzącej do zawału serca.
Wśród Polaków wciąż funkcjonuje mit, mówiący o tym, iż głównym winowajcą miażdżycy jest cholesterol. Nie jest do jednak prawda. Cholesterol bowiem jest tylko jednym z wielu czynników ryzyka wystąpienia tej potwornej choroby.
Wpływ na ryzyko zachorowania na miażdżycę ma:
- styl życia. Palenie papierosów, nadmierne spożycie alkoholu, mała aktywność fizyczna oraz dieta bogata w tłuszcze nasycone i cholesterol zwiększają ryzyko zachorowalności na choroby układu krążenia.
- czynniki fizjologiczne i biochemiczne jak podwyższone stężenia cholesterolu całkowitego, triacylogliceroli (tłuszczów nasyconych), lipoprotein LDL, obniżone stężenie lipoprotein HDL, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca oraz otyłość brzuszna.
- czynniki indywidualne ja wiek, płeć, rodzinne występowanie chorób układu krążenia.
Jak wcześniej wspomniałam, miażdżyca przez długi czas rozwija się bezobjawowo. To właśnie w tym okresie należy wdrożyć działania prewencyjne w postaci zdrowej diety i codziennej aktywności fizycznej. Tylko na wczesnym etapie można ustabilizować blaszkę miażdżycową, zastępując zalegający cholesterol- stabilną tkanką łączną. Dlatego jeżeli zaobserwujesz, że bliska Ci osoba ma problemy z otyłością czy nadciśnieniem tętniczym, warto wysłać ją do kardiologa w celu wykonania badań odnośnie zawartości cholesterolu całkowitego, lipoprotein LDL, HDL, trójglicerydów. Może to ty uchronisz go przed wczesną śmiercią z powodu zawału serca!
Cholesterol najlepszym przyjacielem człowieka
Cholesterol nie jest ani zły ani dobry. Jest po prostu niezbędny!
Cholesterol jest niezbędny gdyż:
- bierze udział w procesie powstawania kwasów żółciowych, potrzebnych do trawienia tłuszczy.
- konieczny do syntezy hormonów steroidowych tj. aldosteronu, kortyzolu,estrogenów, progesteronu i testosteronu. Aldosteron reguluje dystrybucję wody oraz zawartość jonów sodu i potasu w organizmie. Kortyzol ułatwia przystosowanie się organizmu do sytuacji stresowych. Progesteron jest bardzo ważnym hormonem, wspomagającym utrzymanie prawidłowego rozwoju ciąży. Testosteron jest odpowiedzialny za rozwój cech płciowych męskich.
- niezbędny do powstania prowitaminy D.
Cholesterol a dieta
Dieta bez cholesterolu nie jest kluczem do uniknięcia chorób układu krążenia. Szczególną uwagę zwrócić należy na codzienne spożycie tłuszczów nasyconych oraz cukrów. To one wzmagają syntezę cholesterolu w wątrobie. Palenie papierosów, ciągły stres oraz brak aktywności fizycznej również przynosi ten sam skutek.
Dbajmy zatem o nasze zdrowie, uwzględniając w codziennym menu warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe bogate w błonnik, jak również ryby, produkty mięsne i mleczne. Niech na naszych stolach zawitają oleje roślinne zawierające niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. A po codziennym obiedzie znajdzie się czas na pół godzinny spacer. Nie skupiajmy się wyłącznie na cholesterolu, gdyż jest on niezbędny w naszej diecie. Dbajmy o całokształt!
Bibliografia
-
Bańkowski E., Biochemia, Elsevier Urban&Partner,Wrocław 2009
-
Ciborowska H., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL, W-wa 2010
-
Gawęcki J., Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu, PWN, W-wa 2012
-
Pitchford P., Odżywianie dla zdrowia, Galaktyka, Łódź 2010
