Cukier jest głównym źródłem energii dla organizmu. To dzięki niemu, podtrzymywane są wszystkie procesy życiowe! Nie możemy bez niego żyć !Zdziwieni? Do czego potrzebny nam cukier? Jakie rodzaje cukrów powinniśmy spożywać a jakich unikać? Czym słodzić ulubione desery?
Dlaczego potrzebujesz cukru!?
Węglowodany, inaczej cukry, stanowią główne źródło energii dla organizmu, szczególnie mięśni i mózgu. Mózg nie potrafi czerpać energii z niczego innego, jak tylko z glukozy! Dzięki węglowodanom, kwasy tłuszczowe ulegają całkowitemu spaleniu, dzięki czemu nie powstają ciała ketonowe, zakwaszające organizm. Stąd też powiedzenie “Tłuszcze spalają się w ogniu węglowodanów”. Ponadto budują nasz materiał genetyczny, czyli DNA i RNA.
Cukry cukrom nie równe !
Wszyscy lubimy słodycze, dlaczego? Bo to właśnie cukry wpływają na tworzenie dobrego smaku, konsystencji i barwy produktów spożywczych.Poza tym, człowiek z natury rodzi się z preferencją właśnie do smaku słodkiego.
Mówiąc o węglowodanach nie możemy wkładać ich do jednego wora!
Węglowodany dzielą się bowiem na proste i złożone. Do węglowodanów prostych zaliczamy m.in. glukozę, która stanowi jedyne paliwo dla mózgu. Wszystkie cukry spożyte w diecie, są trawione i wchłaniane właśnie w postaci glukozy.
Węglowodany złożone to m.in.
- dwucukry jak sacharoza ( cukier biały, zbudowany z glukozy i fruktozy), laktoza ( cukier mleczny, zbudowany z glukozy i galaktozy) oraz maltoza ( cukier słodowy, zbudowany z dwóch cząsteczek glukozy).
- polisacharydy jak skrobia ( cukier zapasowy roślin, zbudowany z wielu cząsteczek glukozy), glikogen (cukier zapasowy naszego organizmu), celuloza ( frakcja błonnika pokarmowego), inulina itp.
Kolejny podział dzieli węglowodany na przyswajalne, czyli te które są trawione w jelicie i wykorzystywane jako źródło energii oraz nieprzyswajalne jak błonnik pokarmowy!
Biały cukier- biała śmierć!?
Białą śmiercią nazywana jest sacharoza, dwucukier, inaczej powszechna substancja używana w naszych domach- biały cukier.
Cukier biały pozyskiwany jest z buraków cukrowych bądź trzciny cukrowej. Następnie zostaje poddany procesowi oczyszczania ( rafinacji), który pozbawia go jakichkolwiek innych związków. Rafinowany cukier dostarcza sporej ilości energii, będąc źródłem łatwo dostępnych kalorii tzw. “pustych kalorii”. W wyniku jego spożycia, następuje bardzo szybki wzrost ilości glukozy we krwi, co pociąga za sobą wydzielanie przez trzustkę insuliny, hormonu transportującego glukozę do tkanek. Jedzenie dużych ilości cukru powoduje wydzielanie coraz większej ilości insuliny. Tkanki stają się na nią odporne, co prowadzi do cukrzycy typu 2 i insulinooporności. Nadmiar glukozy odkładany jest w postaci tkanki tłuszczowej.
UWAGA! cukier uzależnia!
W nadmiarze prowadzi do otyłości, cukrzycy, wysokiego ciśnienia krwi, próchnicy zębów, raka. Wywołuje także nerwowość, nadpobudliwość, liczne zachwiania emocjonalne i rozdrażnienie.
Jak żyć bez cukru?
Każdy potrzebuje w życiu odrobinę słodyczy. Jak napisałam na początku, cukry są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania i podtrzymywania funkcji życiowych organizmów. Zabójczy biały cukier można w łatwy sposób zastąpić innymi zamiennikami. Najlepiej wybierać produkty które są słodkie, ale oprócz cukrów zawierają również inne korzystne substancje odżywcze. Oto kilka moich propozycji.
1#INULINA
Cukier zbudowany z fruktozy, nietrawiony w przewodzie pokarmowym człowieka. Wykorzystywany przez bytujące w jelicie bakterie. Jest substancją zapasową niektórych roślin jak cykoria, bulwy i korzenie karczochów, dalii oraz mniszka lekarskiego.
Oprócz słodkiego smaku:
- pobudza rozwój korzystnej dla zdrowia flory bakteryjnej( Lactobacillus i Bifidobacterium) w jelitach,
- zapobiega zaparciom,
- zmniejsza stężenie cholesterolu we krwi
- zwiększa wchłanianie wapnia, żelaza i magnezu
- jest naturalnym prebiotykiem
Inulina jest substancją najmniej słodką wśród zaproponowanych przeze mnie słodzików. Można ją kupić w postaci proszku. Świetnie sprawuje się w czasie ubijania bitej śmietany czy ubijania białek. Zwiększa bowiem sztywność tych produktów
2#MIÓD
Miód to produkt wytwarzany przez pszczoły z nektaru kwiatów lub wydzieliny z żywych części roślin. Wyróżnić można miody nektarowe, spadziowe i nektarowo-spadziowe.
Bogaty skład miodu uzależniony jest od rośliny z jakiej został pozyskany, od położenia geograficznego, klimatu i gleby. Ogólnie składa się z węglowodanów prostych jak glukoza, fruktoza, kwasów organicznych, barwników roślinnych, polifenoli, substancji białkowych, enzymów, witamin tj. witamina C, B1, B2, B3, B6, kwas foliowy, kwas pantotenowy oraz składników mineralnych jak cynk, żelazo, krzem, siarka, miedź, mangan, chrom, molibden.
Wykazuje działanie prozdrowotne:
- zwiększa zapasy glikogenu w wątrobie, przyspieszając proces przemiany materii,
- działa odtruwająco i ochronnie,
- przeciwdziała miażdżycy,
- reguluje gospodarkę sodowo-potasową,
- hamuje rozwój drobnoustrojów,
- wzmaga odporność organizmu,
- działa przeciwbólowo i regenerująco,
- leczy owrzodzenia i rany,
- łagodzi stres,
- pobudza rozwój korzystnej dla zdrowia mikroflory jelitowej.
UWAGA! Aby miód wykazywał pozytywne działanie na organizm, zaleca się jego codzienne, regularne spożycie. Miód najlepiej spożywać w formie surowej, nie podgrzanej. Podgrzanie miodu powyżej 40C powoduje utratę jego właściwości prozdrowotnych
Warto wykorzystywać go do słodzenia deserów na zimno, przechłodzonej herbaty i koktajli czy smoothie.
3#KSYLITOl (E967)
Pozyskiwany z drewna brzozy. Jest niskokaloryczny, słodki, wykazujący przy tym pozytywne oddziaływanie na organizm człowieka. Polecany diabetykom, gdyż dzięki niskiemu indeksowi glikemicznemu, powoli podnosi poziom glukozy we krwi.
Zalety ksylitolu:
- wykazuje właściwości przeciwgrzybicze, wirusobójcze oraz przeciwdrożdżycowe,
- wzmacnia układ odpornościowy,
- wpływa na rozwój pozytywnej dla zdrowia mikroflory jelitowej z rodziny Lactobacillus i Bifidobacterium,
- przeciwdziała próchnicy,
- zapobiega nieświeżemu oddechowi,
- redukuje wrzody,
- obniża ryzyko nowotworu jelita grubego,
Nadaje się do słodzenia gorących czy zimnych napoi, wypieków, kremów, polew smakowych oraz koktajli.
4#STEWIA ( E960)
Stewia jest rośliną rosnącą w Ameryce Łacińskiej i Azji. Jej liście charakteryzują się bardzo słodkim smakiem, dzięki zawartości w ich składzie związków o nazwie glikozydy stewiolowe. Jest 30 razy słodsza od cukru, przy nieznaczącej ilości kalorii.
Stanowi źródło składników mineralnych m.in. potasu, magnezu, fosforu, miedzi, kobaltu, selenu, cynku oraz witamin jak kwas foliowy, witamina E. Ceniona za zawartość olejków eterycznych i związków przeciwutleniających. Posiada niski indeks glikemiczny, dlatego polecana jest również diabetykom. Zawarty w niej kwas szczawiowy ogranicza wchłanianie wapnia.
Poza dostarczaniem słodkiego smaku wykazuje szereg innych pozytywnych właściwości jak:
- przeciwdziała próchnicy,
- wzmacnia dziąsła,
- obniża stężenie glukozy we krwi,
- działa antybakteryjnie, przeciwgrzybiczo,
- hamuje rozwój drożdży,
- ma właściwości moczopędne i tonizujące,
- działa profilaktycznie w zmęczeniu fizycznym i umysłowym,
- reguluje ciśnienie krwi,
- przeciwdziała nadwadze i otyłości.
W sklepach znaleźć można coraz szerszy jej asortyment, najczęściej w postaci proszku lub tabletek. Można ją stosować do słodzenia ciepłych napoi oraz domowych wypieków.
5#SYROP KLONOWY
Popularny dodatek do naleśników typu Pancakes w Kanadzie. U nas również zyskuje coraz większą grupę zwolenników. Oprócz bardzo słodkiego smaku, bogaci dietę o magnez, wapń, potas oraz witaminy z gr B- niacyna, biotyna, kwas foliowy. Idealny jako słodka polewa do naleśników, gofrów czy deserów na zimno.
6#SYROP DAKTYLOWY
Pozyskiwany z daktyli. Tak samo jak daktyle, charakteryzuje się bardzo słodkim smakiem. Jest źródłem witamin z gr B, E, wapnia i fosforu. Świetny słodzik w postaci polewy do omletów, gofrów, deserów na zimno.
Bibliografia:
-
Ciborowska H, Rudnicka A, Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL, W-wa 2010, 34-39, 205
-
Cieślowska B., Cieślowska P., Superfoods czyli żywność o wysokiej wartości odżywczej, Wydawnictwo SBM, Warszawa 2016, 77-79, 174-176
-
Gawęcki J., Żywienie człowieka. Podstawy nauk o zywieniu, PWN, Warszawa 2010, 155-179
-
Gąsiorowska W., Szloser M., Kuchnia Polska bez pszenicy, Bukowy Las, Wrocław 2014, 61-65
-
Myszkowska- Ryciak J., Harton A., Gajewska D., Sa’eed Bawa, Środki słodzące w profilaktyce i leczeniu otyłości, Kosmos 2010, 59 (3-4), 365-374
-
Pitchgford P., Odżywianie dla zdrowia, Galaktyka, Lódź 2010, 231-238
