Statystyki są przerażające. W 2015 roku aż 49,88% Polaków miało nadwagę lub cierpiało z powodu otyłości. Nic nie dzieję się bez przyczyny. Co sprawia, że tyjemy w tak zaskakującym tempie?
Nadwaga a otyłość
Na sam początek warto zdefiniować pojęcie nadwagi i otyłości. Nadwaga to stan, w którym poziom tkanki tłuszczowej jest wyższy niż ten optymalny dla zdrowia. Otyłość to choroba, związana z patologicznym nagromadzeniem się tkanki tłuszczowej w organizmie. Stwarza ona duże ryzyko wystąpienia innych chorób np. cukrzycy, miażdżycy, nadciśnienia tętniczego czy dny moczanowej. Oba terminy wiążą się z nadmierną podażą energii. Jemy więcej niż potrzebujemy. Czy to jednak jedyny powód? Niestety nie. Jest wiele otyłych osób, które jedzą jak “wróbelki”, a wyglądają jak wyglądają. Nie rzadko spotkać też można bardzo szczupłe, wręcz wychudzone osoby, które objadają się fast-foodami. Przykłady te dowodzą, iż nadwaga i otyłość nie jest skutkiem jednej przyczyny.
Przyczyny współczesnego problemu nadwagi i otyłości można doszukiwać się już w czasach prehistorycznych. Pierwsi ludzie zmuszeni byli do zdobywania jedzenia w toku łowów, które nie zawsze kończyły się sukcesem. Na przemiennie występowały po sobie okresy głodu oraz sytości. Czasy długotrwałego głodu eliminowały osobników nie efektywnie gromadzących tłuszcz natomiast sprzyjały osobnikom posiadającym taką zdolność. Przekazywanie genów sprzyjało osobnikom silniejszym, lepiej radzącym sobie w okresach głodu. Ciągłe zmiany dostępności pożywienia wykształciły u ludzi oszczędną gospodarkę energią w sytuacji gdy dostęp do pokarmu jest bardzo mały oraz gromadzenie nadmiaru zapasów w postaci tkanki tłuszczowej podczas wysokiej jego dostępności.
Czynniki genetyczne
Przyczyny problemu nadmiernej masy ciała można szukać również w genach. Z tendencją do tycia można się urodzić, gdyż nadwaga i otyłość są dziedziczne. Geny mają kontrolę nad wszystkimi procesami w organizmie. To one wpływają na mechanizmy regulujące łaknienie oraz preferencje żywieniowe. Zaburzają rozkład węglowodanów i tłuszczu. Zmniejszają termogenezę poposiłkową, czyli wydatek energetyczny podczas trawienia pokarmu. Wpływają na produkcje hormonu wzrostu i kortyzolu, hormonu stresu. Determinują aktywność insuliny, hormonu odpowiedzialnego za transport glukozy w organizmie. Wszystko to niestety wpływa na masę naszego ciała.
Wszystkiemu winna insulina!
Insulina jest to hormon transportujący glukozę z krwi do wszystkich komórek ciała. Wytwarzany przez trzustkę. Bierze udział w metabolizmie węglowodanów, ale również białek i tłuszczy. Jej poziom wzrasta po spożyciu posiłku. Spożywając posiłek, w naszej krwi wzrasta poziom glukozy. Co jest sygnałem dla trzustki, która natychmiastowo wydziela odpowiednią, obliczoną dawkę insuliny, dzięki czemu poziom cukru we krwi wraca do wartości fizjologicznej. Poziom glukozy we krwi musi być utrzymany na stałym poziomie. Zarówno zbyt niski jak i zbyt wysoki powoduje szkody w organizmie. Coraz częściej obserwujęesię sytuację, w której mimo obecności insuliny w krwiobiegu, poziom glukozy nie maleje, ponieważ tkanki nie reagują na jej sygnały. Mówimy wtedy o insulinooporności. Komórki nie chcą przyjmować glukozy, gdyż nie reagują na insulinę. We krwi jest coraz więcej cukru, w wyniku czego trzustka produkuje jeszcze większe ilości hormonu. Powstaje błędne koło. Insulinooporność prowadzi do rozwoju cukrzycy typu II, która powoli staje się chorobą cywilizacyjną. Jednym z objawów insulinooporności jest właśnie otyłość.
Jemy więcej niż potrzebujemy!
Nie łudźmy się, tylko mały procent z nas cierpi na otyłość z powodu choroby lub “złych” genów. Większość z Nas po prostu źle się odżywia. Dieta bogata w produkty wysoko przetworzone, brak ruchu, picie dużych ilości alkoholu, słodzonych napojów sprzyja nie tylko nadwadze i otyłości, ale również chorobom układu krążenia, nowotworom, cukrzycy.
Tylko zdrowy styl życia oparty na diecie bogatej w warzywa i owoce oraz codzienna aktywność fizyczna wpłynie korzystnie na naszą wagę, a przede wszystkim uchroni od licznych chorób.
