Czy można w ogóle mówić o jakiejkolwiek soli w kontekście zdrowia? Przecież sól to tzw. “biała śmierć”. Na każdym kroku można zobaczyć, usłyszeć, przeczytać, że sól należy ograniczać. Z drugiej strony w sklepach, a tym bardziej internecie można spotkać coraz to więcej odmian soli. Jaką więc sól wybierać?
Czym jest sól?
Sól to krystaliczna substancja, która składa się w większości z chlorku sodu (NaCl). Stanowi główne źródło sodu w diecie człowieka, ale nie jedyne!
Sód jest niezbędny do życia, gdyż:
- bierze udział w regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej;
- jest istotny w procesie wytwarzania kwasu solnego w żołądku;
- jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego oraz mięśni;
- bierze także udział w transporcie glukozy oraz aminokwasów (białek).
Zapotrzebowanie na sód zależy od wieku, aktywności fizycznej oraz temperatury otoczenia. Im bardziej jesteśmy aktywni, a temperatura otoczenia wzrasta tym więcej sodu nasz organizm potrzebuje.
Jak z każdym związkiem, zarówno niedobór jak i nadmiar jest niebezpieczny! Nadmierne spożycie sodu prowadzi do rozwoju:
- nadciśnienia tętniczego;
- chorób układu krążenia;
- udaru mózgu;
- raka żołądka;
- kamicy nerkowej;
- osteoporozy;
- otyłości.
Rodzaje soli
Na rynku spożywczym spotkać można różne rodzaje soli m.in.:
- Sól warzona, która jest oczyszczona z zanieczyszczeń, po czym przesiewana, suszona i mielona. Składa się ona praktycznie tylko z chlorku sodu ( min. 99,5%).
- Sól kamienna, która oprócz chlorku sodu zawiera także inne minerały jak jod, brom, potas, magnez i wapń.
- Sól morska, która otrzymywana jest poprzez odparowanie wody morskiej. Oprócz chlorku sodu (98%) zawiera również inne minerały (2%) jak magnez, wapń, potas, żelazo, cynk, molibden, fosfor, jod, mangan, kobalt, miedź. Skład soli morskiej zależy od miejsca jej pobrania oraz metody wytwarzana. Odznacza się również wyższym stopniem słoności niż sól kamienna. Jednakże bardzo często sklepowa sól morska jest wcześniej oczyszczona. Bowiem naturalna sól pochodząca z mórz i oceanów ma szarawą barwę i występuje pod postacią większych kryształków, granulek czy proszku. W dodatku zawiera także śladowe ilości zanieczyszczeń i metali ciężkich.
- Sól himalajska uznawana jest za najczystszą sól. Wydobywana u stóp himalajów w Pakistanie. Posiada barwę od jasnoróżowej po ciemnoczerwoną. Intensywność zabarwienia zależy od zawartości żelaza. Oprócz chlorku sodu zawiera również inne składniki mineralne. Wielkim plusem jest to, że w jej składzie nie znajdziemy substancji dodatkowych czy zanieczyszczeń.
Sól kuchenna, którą spotkamy w sklepach to sól warzona lub kamienna. Z definicji jest to produkt składający się z min. 97 % chlorku sodu oraz pochodzący wyłącznie ze złóż górniczych, morskich i słonych jezior. Z racji tego, że w Polsce mamy mały dostęp do jodu od 1935 roku sól kuchenna wzbogacana jest właśnie w ten składnik. Zabieg ten ma na celu zmniejszenie ryzyka zachorowania na choroby tarczycy.
Sól- która najzdrowsza?
Problem z tą białą krystaliczna substancją tkwi w dwóch istotnych kwestiach. A mianowicie:
- Sód nie występuje tylko w soli. Występuje powszechnie w wielu produktach spożywczych jak pieczywo, mięso, nabiał, a szczególnie żywność wysokoprzetworzona- paluszki, chipsy, słone orzeszki!
- Współczesna sól to nie jest ta sama sól co dawniej. Najczęściej bowiem jest to sól oczyszczona, składająca się w 99,5 % z chlorku sodu z dodatkiem substancji przeciwzbrylających, jodku potasu i cukru (dekstrozy), który służy do stabilizacji jodu.
Podsumowując, sól jest nam niezbędna do życia. W kontekście nadmiernego spożywania żywności wysokoprzetworzonej bogatej w sól nazwanie jej białą śmiercią ma swoje uzasadnienie. Osobiście uważam, że należy i w tej kwestii zachować zdrowy rozsądek.
Nasuwają mi się 3 wnioski:
- Przede wszystkim najlepiej wybierać sól niskoprzetworzoną.
- Od czasu do czasu warto sięgać po sól kuchenną wzbogaconą w jod!
- Na pewno nie należy stosować soli jako źródła składników odżywczych typu żelazo, wapń, cynk… Jak napisałam wcześniej zawartość szeregu innych pierwiastków w soli wynosi zaledwie w sumie tylko 2 %…
Bibliografia:
Drake S. L., Drake M. A.: Comparison of salty taste and time intensity of sea and land salts from around the world. Journal of Sensory Studies 2011; 26, 25–34.
Jarosz M., Normy żywienia dla populacji polski, Instytut Żywności i Żywienia 2017
Pitchford P., Odżywianie dla zdrowia, Łódź 2010
Piesiewicz H., Bartnikowska E., Sól spożywcza w nowoczesnych technologiach piekarskich oraz aspekty żywieniowe, Przegląd Piekarski i Cukierniczy 2004, marzec, 12-15
Zdrojewicz Z., Wasiuk S., Wróbel M., Rola soli w organizmie człowieka oraz fenomen sodowrażliwości i sodoodporności, Medycyna Rodzinna 2016, 2: 75-82
