Celiakia to choroba trzewna związana z nietolerancją glutenu. W schorzeniu tym uczula białko-gliadyna, należąca do grupy prolamin. Gluten znajduje się w zbożach tj. pszenica, jęczmień, owies i żyto. To on warunkuje odpowiednią konsystencje ciast i pieczywa. Jego szkodliwe działanie nie ulega zmniejszeniu poprzez użycie wysokiej temperatury podczas produkcji wyrobów zbożowych lub gotowania produktów ze zbóż.
Na celiakię można zachorować w każdym wieku, jednakże najczęściej uwidacznia się już w wieku niemowlęcym. Ma podłoże genetyczne. U osób chorych następuje uszkodzenie błony śluzowej jelita oraz zanik kosmków jelitowych, co prowadzi do upośledzenia wchłaniania składników odżywczych, witamin i składników mineralnych, a co za tym idzie do wyniszczenia organizmu.
Jakie są objawy celiakii?
Objawy celiakii mogą być różnorakie i często bardzo nie typowe. Są to:
- skurcze żołądka, wzdęcia,
- biegunka,
- ciągłe uczucie głodu,
- mdłości,
- zatrzymanie płynów w organizmie,
- ogólne osłabienie, zmęczenie,
- zawroty głowy,
- depresja,
- bezpłodność,
- utrata wagi,
- wysypka na kolanach, pośladkach i łokciach,
- pokrzywka,
- mrowienie kończyn,
- anemia,
- osteoporoza,
- słabość i skurcze mięśni,
- otyłość.
Jak zdiagnozować celiakię?
Celiakia jest chorobą, którą trudno rozpoznać, ze względu na jej nie typowe objawy. Ponadto może przebiegać w sposób ostry, łagodny lub nawet bez objawowo.
W diagnostyce celiakii wykorzystuje się następujące badania:
- analiza krwi, w której identyfikacji podlegają specyficzne przeciwciała wytwarzane przeciw gliadynie. Badanie to jednak nie potwierdza w 100 % zachorowalności na celiakię, może jedynie potwierdzić taką możliwość.
- Biopsja polegająca na pobraniu kawałka wyściółki jelita cienkiego w toku endoskopii i poddaniu go analizie.
- Testy genetyczne polegające na identyfikacji genów celiakii. Jak na razie jest to badanie bardzo kosztowne. Najtańszy test genetyczny to koszt ok. 600 zł.
Jak leczyć celiakię?
Leczenie celiakii opiera się na wykluczeniu glutenu z codziennego jadłospisu. Tylko ścisła dieta może prowadzić do wyeliminowania przykrych objawów oraz regeneracji ścian jelita cienkiego.
Dieta celiakii czyli dieta bezglutenowa- na czym polega?
Dieta bezglutenowa polega na wyeliminowaniu z jadłospisu produktów zawierających gluten, a więc wyprodukowanych ze zbóż tj. pszenica, jęczmień, żyto, orkisz, pszenżyto. Za zboże zawierające gluten uznaje się również owies, ze względu na jego duże zanieczyszczenie. Jednakże w niektórych krajach prowadzi się ściśle kontrolowane uprawy owsa bezglutenowego.
W diecie bezglutenowej unikać należy takich produktów jak:
- pieczywo pszenne, żytne, orkiszowe,
- mąki pszenne, orkiszowe, żytnie,
- alkohol- wódki i piwo,
- przekąski jak krakersy, paluszki itp.
- pieczywo cukiernicze, ciasta, ciastka.
- makarony
- kasze- bulgur, kuskus, kasza manna, kasza jęczmienna, kasza orkiszowa
- płatki żytnie, orkiszowe, owsiane, jęczmienne.
W codziennym jadłospisie mogą znaleźć się produkty ze zbóż tj. gryka, proso ( kasza jaglana), komosa ryżowa, sorgo, amarantus, kukurydza, ryż.
UWAGA! Produkty zbożowe, z natury bezglutenowe, mogą być zanieczyszczone. Dzieję się tak, gdyż w zakładach spożywczych bardzo często produkowane są na jednej hali technologicznej wraz ze zbożami glutenowymi. A gluten rozprzestrzenia się w postaci pyłu. Dlatego ryzyko zanieczyszczenia jest bardzo duże. Zaleca się aby podczas zakupów sprawdzać oznakowanie produktów z natury bezglutenowych.
Bezpieczny produkt bezglutenowy, to taki mający oznaczenie przekreślonego kłosa.
Tylko produkty z takim znakiem są bezpiecznie dla osób cierpiących na celiakię. Znak ten oznacza, że zakład produkujący ów produkt poddał się certyfikacji udzielanej przez Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na diecie bezglutenowej. Listę produktów bezpiecznych znajdziecie na stronie Stowarzyszenia >> www.celiakia.pl
Nie każdy produkt bezglutenowy jest bezpieczny! Niektórzy producenci żywności oznaczają swoje produkty jako bezglutenowe, nie mając na nie licencji. Wykorzystują do tego również znak przekreślonego kłosa, jednakże nie jest to prawidłowe logo.
Przykłady:
Producenci oznaczający swoje produkty w taki sposób są zobowiązani do wykonywania badań odnośnie zawartości glutenu w każdej partii tych produktów lub surowców wykorzystywanych do ich produkcji. Za produkt bezglutenowy uważa się bowiem taki, który zawiera nie więcej niż 20 mg glutenu na kilogram produktu. Jednak mimo to nie jest to bezpieczny produkt dla osób cierpiących na celiakię. Dlaczego?
Wyroby zbożowe transportowane i magazynowane są najczęściej w workach typu BIG-BAG, każdy po 1 t lub workach po 25 lub 50 kg. Producent nie jest w stanie przebadać całości dostawy, próbka surowca przeznaczona do badań zostaje losowo pobrana z wybranych worków. Badania mogą potwierdzać brak glutenu, lecz dalej nie wiadomo co kryje się w pozostałej nie zbadanej części surowca. A bardzo często zdarza się, że całość dostawy ( np. 24 t) nie jest jednorodna.
