Ciąża to wspaniały okres w życiu kobiety, kiedy to powinna dbać o siebie bardziej niż dotychczas. W okresie tym zwiększa się nie tyle zapotrzebowanie na energię, ale na poszczególne składniki mineralne i witaminy. Podstawowym źródłem ów składników jest żywność. Dlatego to właśnie dieta powinna być podstawą, a ewentualna suplementacja niektórych składników jedynie dodatkiem koniecznie wcześniej skonsultowanym z lekarzem lub dietetykiem.
Wśród szeregu związków wybrałam ( moim zdaniem) te najważniejsze, które bardzo często są niedoborowe, a pełnią istotną rolę dla rozwoju płodu i o których można przeczytać w literaturze naukowej.
Czy każda kobieta w ciąży wymaga dodatkowej suplementacji?
NIE! Nie każda kobieta w ciąży wymaga suplementacji. To zależy od codziennej diety oraz wyników regularnych badań krwi. Jak napisałam wyżej najważniejsza jest dieta. Przyjmowanie suplementów diety nie powinno jest zastępować.
WAŻNE! Nie można przyjmować suplementów na własną rękę. Nie przyjmuj też kilku preparatów na raz, gdyż mogą powtarzać się w nich pewne składniki. A nadmiar najczęściej jest tak samo szkodliwy jak niedobór. Nie ma też suplementu, który byłby odpowiedni w ciągu całego okresu ciąży. Zapotrzebowanie na poszczególne składniki pokarmowe zmienia się w jej trakcie. Dlatego zawsze przed kupnem suplementu skonsultuj się ze specjalistą!
Kwas foliowy
Pewnie każda z was słyszała o kwasie foliowym oraz o konieczności jego suplementacji jeszcze przed ciążą. Faktycznie jest to prawda. Zwracając uwagę na fakt, iż metaanaliza 62 badań przeprowadzonych na kobietach ciężarnych żyjących w krajach rozwiniętych wykazała, że spożywają one średnio o 13-63% mniej kwasu foliowego niż powinny.
Kwas foliowy jest bardzo ważny, gdyż:
- uczestniczy w tworzeniu się krwinek czerwonych,
- wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, przewodu pokarmowego oraz narządów płciowych,
- bierze udział w syntezie materiału genetycznego (DNA)
- odpowiada za prawidłowy rozwój układu nerwowego dziecka, a szczególnie mózgu i rdzenia kręgowego.
Jest szczególnie istotny w pierwszych tygodniach ciąży kiedy to intensywnie powstają narządy dziecka. W ciąży wzrasta zapotrzebowanie organizmu na kwas foliowy z 400 na 600 mikrogramów. Odpowiedni poziom kwasu foliowego zmniejsza ryzyko porodu przedwczesnego oraz niskiej masie urodzeniowej dziecka.
Dobrym źródłem kwasu foliowego są warzywa liściaste, brokuły, suche nasiona roślin strączkowych, brukselka czy szparagi. Problem tkwi w tym, że związek ten jest bardzo nietrwały. Ulega rozpadowi w toku przechowywania oraz podczas obróbki termicznej nawet do 90 % 🙁 W związku z tym zaleca się suplementację kwasu foliowego już 6 tygodni przed planowanym zapłodnieniem w ilości 400 mikrogramów dziennie aż do drugiego trymestru ciąży.
Witamina D
Suplementacja witaminy D rekomendowana jest dla całej populacji, szczególnie w okresie jesienno zimowym od września do kwietnia. O witaminie D pisałam tutaj. Nic dziwnego, że zwraca się na nią uwagę również w trakcie ciąży. Odnośnie rodzaju suplementu i dawki należy skonsultować się z lekarzem. Witamina D jest bardzo ważna. Jej niedobory wpływają negatywnie na układ szkieletowy dziecka oraz przyszłej mamy.
Żelazo
Żelazo jest niezbędne do produkcji krwinek czerwonych. Wspomaga także funkcjonowanie układu odpornościowego. U kobiet ciężarnych znacznie wzrasta zapotrzebowanie na ten mikropierwiastek z 18 aż do 27 mg. Szczerze bardzo ciężko zaspokoić tak duże zapotrzebowanie. Nic więc dziwnego, że aż około 40 % ciężarnych cierpi na anemię z powodu niedoboru tego pierwiastka.
Niedobór żelaza negatywnie wpływa na wewnątrzmaciczny rozwój płodu. Ponadto wiąże się ze większym ryzykiem chorób układu krążenia u dziecka w wieku dorosłym. W przypadku stwierdzenia anemii u ciężarnej należy działać bardzo szybko. Lekarz ginekolog na pewno zleci jego suplementację. Pamiętaj jednak aby nie suplementować żelaza samodzielnie, gdyż jego nadmiar może być również niekorzystny. Lekarz dostosuje dawkę do twoich potrzeb i będzie stale monitorował twoje parametry czerwonokrwinkowe.
Suplementacja żelazem jest bardzo niewdzięczna. Często wiąże się z zaparciami. Dlatego też od początku ciąży warto zwrócić uwagę na pokarmy, które są w niego bogate, tj. czerwone mięso, suche nasiona roślin strączkowych, szpinak. Aby żelazo się lepiej przyswoiło należy zadbać, żeby powyższe produkty łączyć z dobrym źródłem witaminy C np. ciecierzycę łączyć ze szpinakiem czy sałatą lub stek wołowy spożyć z surówką z czerwonej papryki. Dobrym sposobem jest posypywanie każdego posiłku natką pietruszki ( źródło żelaza i witaminy C w jednym :)) Dodatkowo w trakcie spożywania posiłków należy pić wyłącznie wodę, a unikać herbat i kawy. Te napoje ograniczają przyswojenie żelaza, dlatego należy je pić w odstępie minimum 30 minutowym.
Warto wprowadzić do codziennej diety napar z pokrzywy oraz pyłek pszczeli ( ja obserwowałam zwiększenie ilości żelaza we krwi i poprawę parametrów czerwonokrwinkowych)
Jod
Jod odpowiada za szereg ważnych funkcji w organizmie, tj.:
- jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy, a co za tym idzie warunkuje prawidłowy rozwój układu nerwowego, serca, nerek, mięśni,
- wpływa na metabolizm
- wpływa na wzrost i dojrzewanie płodu.
Jego niedobór w okresie ciąży przyczynia się do poronienia, porodu przedwczesnego oraz wystąpienia wad wrodzonych u dziecka, zaburzenia rozwoju psychomotorycznego, ADHD.
W ciąży wzrasta zapotrzebowanie na jod z 150 na 220 mikrogramów dziennie. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca suplementację jodem w ilości 150-200 mikrogramów dziennie. Jednak z jodem należy postępować bardzo ostrożnie, gdyż jego nadmiar powoduje powstanie wola u dziecka.
Problem z niedoborem jodu w diecie tkwi w tym, że jego ilość w produktach spożywczych zależy od jego stężenia w glebie. Osoby zamieszkujące tereny nadmorskie nie muszą się martwić o odpowiedni poziom jodu w organizmie. Problem z resztą kraju, gdzie mamy ograniczony dostęp do morza, a zawartość jodu w glebie jest znikoma. Dlatego warto od początku ciąży wdrożyć do diety ryby morskie ( dobrej jakości), sól kuchenną jodowaną oraz od czasu do czasu jodowaną wodę. Dotyczy to także reszty społeczeństwa( oczywiście mam na myśli osoby nie cierpiące na choroby tarczycy !).
Kwasy Omega 3
Wśród kwasów omega 3 najważniejszym jest kwas dokozaheksaenowy (DHA). Jest on głównym budulcem mózgu. Wpływa na prawidłowy rozwój układu nerwowego oraz siatkówki oka.
Kobiety o dużej ilości kwasu DHA rzadziej mają stany przedrzucawkowe, rzadziej cierpią z powodu depresji poporodowej oraz rzadziej rodzą dzieci z niską masą urodzeniową. Ponadto zmniejsza się ryzyko porodu przedwczesnego.
Wysokie zapotrzebowanie na kwasy Omega 3 występuje w III trymestrze ciąży, kiedy to intensywnie rozwija się mózg dziecka.
Źródłem kwasu DHA są tłuste ryby i algi. W związku z wątpliwościami dotyczącymi jakości ryb i kumulacji w nich metali ciężkich ( rtęć) Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca suplementację kwasu DHA w czasie ciąży w ilości 200-300 mg dziennie.
Bibliografia:
- Danielewicz H., Myszczyszyn G., Dębińska A. et al., Diet in pregnancy- more than food, Eur J Pediatr (2017) 176:1573–1579
- Milman N., Paszkowski T., Cetin I. et al., Supplementation during pregnancy: beliefs and science, Gynecological Endocrinology 2016, Early Online: 1–8
- Stephenson L., Mistry V., Spink G. et al., Vitamin supplementation in pregnancy, DTB 2016, 54 (7): 81-84
- Świątkowska D., Poradnik żywienia kobiet w ciąży, Klinika Położnictwa i Ginekologi Instytutu Matki i Dziecka
